Urodziła się w 1924 r. w Końskich jako Halina Kon. Zmarła 6 czerwca 2022 r. w Siesta Key na Florydzie. Jej rodzice przeprowadzili się do Końskich z rodzinnej Warszawy, aby uniknąć represji władz carskich. Ojciec, Daniel Hipolit Kon, dentysta miał praktykę dentystyczną w Końskich. Pełnił też funkcję radnego. Matka Haliny, Łaja (Leonia) ze Szpitbaumów, również dentysta zmarła młodo 24 lutego 1935 r. Feliks Kon ożenił się po raz drugi. Jego nową żoną była bratanica pierwszej żony – Sara ze Szpitbaumów. Halina miała starszego brata, Jerzego i młodszą siostrę z drugiego małżeństwa, Helenę. Wszyscy troje przeżyli wojnę. Jerzy w Rosji, a siostry po ucieczce z getta w Końskich przeżyły na „aryjskich papierach”. Halina Zawadzka opisała swoje przeżycia w książce „Ucieczka z getta”, ukazującej tułaczkę po likwidacji w 1942 r. getta w Końskich i dramatyczne losy w okupowanej przez faszystów Polsce. Książka została wydana dwukrotnie po polsku (2001 i 2011), dwukrotnie po angielsku (Living in Fear on the Aryan Side) w 2004 i 2007 r., a także jako e-book.

Historia życia Haliny Zawadzkiej to niezwykle dramatyczna i tragiczna opowieść o losach młodej, wchodzącej w okres pełnoletności żydowskiej dziewczyny w świecie wojennego chaosu, terroru ludności cywilnej oraz prześladowań i eksterminacji ludności żydowskiej przez faszystów w okupowanej Polsce. Opisana w książce historia ucieczki Haliny Zawadzkiej z koneckiego getta wraz z macochą Sarą i pięcioletnią przyrodnią siostrą Helenką rozpoczęła się w 1942 r. wyjazdem pod osłoną nocy do Czarnieckiej Góry. Dalej wiodła przez Skarżysko do Warszawy, gdzie wszystkie zamieszkały w jednym z hoteli. Po pewnym czasie Sara z Helenką wyjechały do Starachowic. Halina Zawadzka ostatecznie też udała się do tego miasta, znajdując pomoc u polskiej rodziny Słowików. Ukrywała się tam, aż do wkroczenia Armii Czerwonej. W 1998 r. Karolina Słowik i jej córki zostały odznaczone wyróżnieniem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Rodzina Słowików współpracowała też z Podobwodem AK Starachowice. Na ich prośbę Halina Zawadzka wzięła w lipcu 1943 r. udział jako łączniczka w nieudanej akcji na inkasenta konsumu zakładu Hermann Göring Werke (Zakładów Starachowickich). Po aresztowaniu głównych wykonawców, z obawy przed jej zatrzymaniem, została przez komendę podobwodu skierowana dla bezpieczeństwa do oddziału partyzanckiego Armii Krajowej, przyjęła pseudonim „Malina”. W 1 plutonie I Zgrupowania Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” pod dowództwem ppor. Euzebiusza Domoradzkiego „Grota” przebywała do jesieni 1943 r., potem wróciła do Starachowic.

Po wojnie zamieszkała w Łodzi, gdzie uzyskała maturę w wieczorowym liceum dla pracujących i ukończyła studia. Uzyskała stopień magistra chemii na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Łódzkiego. W 1950 r. została pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Katedrze Chemii Organicznej UŁ. Halina mieszkała przez poł roku w Izraelu pod koniec lat pięćdziesiątych. Zastanawiała się wtedy nad pozostaniem w tym kraju, gdzie mieszkała jej siostra, macocha, stryj i znajomi.

W 1962 r. obroniła na Uniwersytecie Łódzkim doktorat i objęła stanowisko adiunkta. W 1969 r. po narastającej nagonce antysemickiej wyemigrowała wraz z synem Andrzejem do USA. Po krótkim pobycie w Wiedniu przebywała rok w Rzymie, zanim dostała się do USA. Halina była naturalizowana w 1977 r. i spędziła resztę życia w USA, gdzie zaopiekowała się nią amerykańska rodzina. Zamieszkała w Nowym Yorku, gdzie kontynuowała pracę naukową jako profesor na Uniwersytecie Columbia i Uniwersytecie Nowojorskim (katedra biochemii). Przez ponad 20 kolejnych lat pracowała naukowo jako associate professor. Po przejściu na emeryturę przeniosła się do Sarasoty na Florydzie. Opublikowała wiele artykułów i prac naukowych. Potrafiła jednak znaleźć czas na życie towarzyskie i kontakty z rozrzuconą po całym świecie rodziną. Była zapaloną brydżystką, podróżniczką i turystką, zauroczoną sztuką i literaturą. W słowie pożegnalnym jej syn Andrzej Zawadzki napisał: „Władała wieloma językami. Mimo to była skromna, szanowała innych, potrafiła znaleźć ciepłe słowo i uśmiech dla wszystkich. Była też mocną, niezależną kobietą i to również w czasach, kiedy nie wszystkim to się podobało. A przy tym była damą, miła, grzeczna do ostatniej chwili życia. Przeżyła wszystkich przyjaciół i umarła w swoim mieszkaniu na Florydzie na wyspie Siesta Key nie wiedząc o tym, że nowy zator w mózgu sparaliżował pół jej ciała i odebrał jeszcze więcej władz umysłowych. Wiedziała natomiast, że najbliżsi jej ludzie są koło niej w ostatnich jej chwilach.”

Na przełomie 2022 i 2023 r. Grupa Filmowa Kolektyw POMIĘDZY nakręciła w Końskich oraz innych lokalizacjach serię 5 filmów tworzonych na zlecenie Muzeum POLIN w Warszawie. Młodzi filmowcy wybrali nasze miasto zainspirowani książką Haliny Zawadzkiej. Powstały krótkie formy filmowe ukazujące dramatyczne opowieści o prześladowaniu Żydów, wnoszące jednak wiele pozytywnego przekazu w zakresie propagowania idei tolerancji i humanizmu. Na szczególne podkreślenie zasługuje atrakcyjna dla młodych ludzi forma przekazu.

Źródła:

• Zawadzka H., Ucieczka z getta, Ośrodek KARTA Dom Spotkań z Historią, Warszawa 2011
• Jedynak M., Żydzi w oddziałach partyzanckich w Okręgu Radomsko-Kieleckim Armii Krajowej (przyczynek do badań), „Polish-Jewish Studies”, tom 2, Warszawa 2021, https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/periodyki-ipn/polis/157351,Polish-Jewish-Studies-tom-22021.html [dostęp 13.06.2024]
• Zawadzki A., Smutna wiadomość, REUNION 69. OFICJALNY BLOG EMIGRACJI 1969 https://dzismis.com/2022/06/12/__trashed-21/ [dostęp 05.05.2024]
• W ukryciu. Historie Ocalałych i Sprawiedliwych, YouTube Muzeum POLIN, https://www.youtube.com/playlist?list=PLeMNRKVk1rbRuga0hWBgFSGzLJ66U8zAE