Sadowski Józef „Górnik”

Urodził się 17 marca 1903 r. w miejscowości Wyciąże (obecnie dzielnica Krakowa), jako syn Stanisława i Heleny. Inspektor obwodowy w Inspektoracie Szkolnym w Końskich oraz nauczyciel Publicznej Szkoły Powszechnej nr 1 w Końskich.

 W listopadzie 1939 r. został aresztowany jako zakładnik i więziony w Końskich. Od 1 lutego 1940 r. zwolniony z powodu choroby i wysie­dlony z rodziną z zajmowanego mieszkania. Wraz z Józefem Lambertem i Henrykiem Rysińskim był członkiem Trójki Powiatowej Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, która rozdzielała zapomogi pieniężne wśród nauczycieli tajnego nauczania. 

Był współorganizatorem tajnego nauczania w zakresie średniej szkoły ogólnokształcącej. Razem z żoną Henryką prowadził w swoim mieszkaniu przy ul. Krakowskiej 23 tajną szkołę z liczbą około 70 uczniów gimnazjum i liceum. Uczył chemii, fizyki, matematyki i języka niemieckiego. Był członkiem komisji egzaminacyjnej.

Józef Sadowski był członkiem Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej (ps. „Górnik”) i cywilnym doradcą komendanta Obwodu ZWZ-AK Końskie, kpt. Jana Stoińskiego ps. „Górski”. Współdziałał z majorem „Hubalem”. 

Od 1 września 1940 r. do 1 stycznia 1942 r. był kierownikiem Szkoły Powszechnej nr 1 w Końskich. Następnie przez krótki okres pracował w Prywatnej Szkole Handlowej w Końskich. 

Był delegatem rządu RP na powiat konecki i latem 1941 r. objął prowadzenie Obwodowego Kierownictwa Walki Cywilnej. Był redaktorem tajnej lokalnej gazetki „Sprawy Polskie”. Brał udział 8 kwietnia 1941 r. w akcji ostrzegającej nauczycieli z terenupowiatu koneckiego, wezwanych do Końskich przez Schulrata Mitmanna, rzekomo na konferencję kierowników szkół powszechnych.

Na początku 1942 r. powstała Powiatowa Komisja Oświaty i Kultury w Końskich, której był przewodniczącym. Utrzymywał stały kontakt z Biurem Okręgowym Komisji Kultury i Oświaty okręgu radomsko-kieleckiego w Radomiu, gdzie jeździł, przywożąc instrukcje i pieniądze. 

Od 1949 r. był wizytatorem, a następnie kierownikiem oddziału kształcenia nauczycieli Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie. Od 1960 r. był starszym wykładowcą na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Zawarł związek małżeński z Henryką Sadowską ps. „Bronisława”, „Westa”. Mieli syna Macieja Tadeusza (ur. 20 XI 1936 r. w Krakowie, zm. 18 VIII 2018 r. w Krakowie).

Józef Sadowski zmarł 24 października 1982 r. w Krakowie. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie razem z żoną i synem.

Źródła:

• Archiwum Związku Nauczycielstwa Polskiego – Oddział w Końskich.
• Brzozowski J., Końskie wczoraj i dziś . Historia miasta na tle regionu, Warszawa 1975.
• Sasal-Sadowska H., W poszumie lasów koneckich. Tajne nauczanie, walka, martyrologia nauczycieli i młodzieży w powiecie koneckim w okresie okupacji 1939-1945, Kraków-Wrocław 1983.
• Słownik nauczycieli tajnego nauczania – uczestników ruchu oporu 1939-1945 (województwo kieleckie), Kielce 2010.
• Józef Sadowski (12.03.1934 – 08.07.1983) [w:] zck-krakow.pl, źródło: https://www.zck-krakow.pl/locator