Biograficzny Internetowy Słownik Ziemi Koneckiej

Malicki Stanisław (1896-1940)

Stanisław Malicki urodził się 7 grudnia 1896 r. w Kazanowie, w powiecie koneckim. Syn Marcina i Anny. Pierwsze nauki odbywał (w l. 1906 r. – 1908 r.) w szkole Polskiej Macierzy Szkolnej, a po jej zlikwidowaniu w pięciooddziałowej szkole miejskiej w Końskich, którą ukończył w 1913 r. Od 1913 r. do 1915 r. był zaangażowany w nauczanie patriotyczne w warunkach domowych młodzieży na terenie Kazanowa i Dziebałtowa. W 1915 r. został wcielony jako rekrut do zabor­czej armii rosyjskiej. Za posiadanie książek polskich wysłany został karnie na front. W 1916 r. odesłany do szkoły chorążych w Żytomierzu, którą ukończył w 1917 r. Po uzyskaniu stopnia oficerskiego, służył w wojsku na terenie Małopolski wschodniej, gdzie współpracował w warunkach konspiracyjnych w Tulczynie na Podolu z organizacją „Dom Polski”, która prowadziła wśród miejscowej ludności i wojska patriotyczną działalność kulturalno–oświatową.

W marcu 1918 r. wstąpił do III Korpusu Polskiego w Tywornie organizo­wanego pod dowództwem pułkownika Juliusza Rummla (vel Rómmla), który walczył przeciwko Ukraińcom i Rosjanom. Po rozbrojeniu Korpusu powrócił w lipcu 1918 r. do Kazanowa. Włączył się w prace szkoleniowe Polskiej Organizacji Wojskowej na terenie Końskich i okolic oraz brał udział na początku listopada 1918 r. w rozbrajaniu wojska austriackiego. W tym czasie na polecenie Wiktora Lamota–Wrony ps. „Wrona” organizował i dowodził oddziałem konnym batalionu koneckiego, który wyruszył z Końskich na front. Kazimierz Kapel w „Pamiętniku Legionisty”zapisał: Oddział konny odjeżdża do pułku ułanów… Dowodzi nim Malicki Stacho z Kazanowa.

Po przystąpieniu do Armii Polskiej w szeregach Dywizji Litewsko-Białoruskiej w latach 1919 – 1920 brał udział w walkach tej dywizji w okolicach Mińska, Wilna, Grodna, Sokółki, a w czasie wojny obronnej 1920 r. walczył z bolszewikami w okolicach Wyszkowa i Płocka. Następnie będąc w słuckim pułku piechoty zgłosił się jako ochotnik do wydzielonego Oddziału Kresowców i w październiku 1920 r. wyjechał na Wileńszczyznę biorąc udział w walkach o przyłączenie Wileńszczyzny do Polski.

Po zdaniu matury w 1924 r. studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

Stanisław Malicki ożenił się z Janiną Dybaczewską, z którą miał córkę Marię Zofię ur. 18 września 1929 r. w Lidzie[1]. Służył w 77 Pułku Piechoty (oddział piechoty Samoobrony Litwy i Białorusi oraz Wojska Polskiego) w garnizonie Lida, ostatnio jako dowódca baonu. W marcu 1939 r. był komendantem powiatowym Przysposobienia Wojskowego „Szczuczyn Nowogródzki” w obwodowej komendzie przysposobienia wojskowego nr 77[2]. W lipcu 1939 r. otrzymał przeniesienie ze Szczuczyna Nowogródzkiego do Mikołowa na Śląsku.

We wrześniu 1939 r. walczył w szeregach Armii „Kraków” na południowo-wschodnim odcinku frontu. Uczestniczył w obronie Lwowa. Trafił do niewoli sowieckiej i został osadzony w obozie NKWD w Starobielsku. Pod koniec listopada 1939 r. przysłał do żony Janiny i córki Marysi pierwszą wiadomość. Napisał, że żyje, choć jest w niewoli sowieckiej w obozie w Starobielsku. List przyniósł żołnierz, który uciekł ze Starobielska, a razem z listem dostarczył krzyżyk z cierniową koroną zrobiony z kawałka drewna wyjętego z obozowej pryczy. Wkrótce przyszedł kolejny list, w którym kpt. Malicki informował rodzinę, że jest zdrów i nic mu nie potrzeba. Nie skarżył się na nic, zapewne nie chciał martwić żony. Poprosił tylko o przysłanie ciepłego ubrania.

Na początku kwietnia 1940 r. żona kpt. Malickiego i jego córka otrzymały od kwateru­jącego w ich mieszkaniu sowieckiego oficera poufną wiadomość, że są na liście do wywózek na Sybir. Wspomniany oficer, aby uchronić panią Janinę z córką przed wywózką, zaproponował jej ślub (tylko na papierze). Pani Malicka podziękowała za ostrzeżenie, jednak odpowiedziała, że jako żona polskiego oficera nie może splamić jego munduru małżeń­stwem z sowieckim żołnierzem. Dodała również: Pojadę tam, gdzie wszyscy. 13 kwietnia 1940 r. zostały załadowane do bydlęcego wagonu wraz z innymi polskimi rodzinami.

Prawdopodobnie w tym samym czasie, gdy pani Janina z Marysią były wiezione na Sybir, kpt. Stanisław Malicki wieziony był ze Starobielska na miejsce straceń w Charkowie. Jeńców z tego obozu wywożono od 5 kwietnia 1940 r.

Panią Malicką z córką wywieziono do kołchozu we wsi Krywoszczakowo w Kazachstanie. Pracowały przy wycince drzew. Na wieść o tworzącej się w ZSRS [Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich] armii gen. Władysława Andersa, pani Janina wysłała list do Buzułuku z pytaniem o męża. Przyszła odpowiedź podpisana przez Józefa Czapskiego, że los jeńców z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie jest nieznany. Po powrocie z zesłania wiedziały jaki był los oficerów z Kozielska. Przypuszczały, że to samo spotkało jeńców z Ostaszkowa i Starobielska. O tym, co się stało z ojcem, Marysia mogła rozmawiać tylko
z mamą[3].

Stanisław Malicki został zamordowany w kwietniu 1940 r. Pochowany został w zbiorowej mogile na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu – Piatichatki, na terenie obecnej VI Strefy Parku Leśnego w Charkowie.

Jego nazwisko figuruje na Liście Starobielskiej NKWD pod numerem 2172.

Przyznane odznaczenia i wyróżnienia:

  • Krzyż Zasługi
  • Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej
  • Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
  • Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
  • Odznaka 77 Pułku Piechoty

Kapitan Stanisław Malicki został upamiętniony w koneckiej Alei Katyńskiej oraz w Kolegiacie NMP Królowej Polski w Gdyni i kościele pw. Zwiastowania NMP w Kazanowie.

Decyzją Ministra Obrony Narodowej RP z dnia 5 października 2007 r. Stanisława Malickiego pośmiertnie awansowano na stopień majora Wojska Polskiego.


[1] Lida – m. w woj. nowogródzkim w l. 1921–1945 należącym do Polski. Obecnie na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, siedziba rejonu lidzkiego.

[2] Obwodowa komenda pw nr 77 była jednostką Wychowania Fizycznego i Przysposo­bienia Wojskowego, podległą kierownikowi Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego Okręgu Korpusu Nr III, funkcjonującą w razie mobiliza­cji według etatu pokojowego. 77 PP był jednostką ewidencyjną dla oficerów służby czynnej, zajmujących w czasie pokoju stanowiska obwodowych i powiatowych komendantów pw https://pl.wikipedia.org/wiki/77_Pu%C5%82k_Piechoty_(II_RP) [dostęp 24.10.2018]

[3] http://www.radiomaryja.pl/bez-kategorii/katynski-zyciorys/ [dostęp 25.10.2018]

Źródła:

  • Akta personalne kpt. Stanisława Malickiego w WBH w Warszawie sygn. CAW AP 2403.
  • Kapel K., Moje kartki. 1903-1920, Kraków 2005.
  • 77 Pułk Piechoty (II RP) [w:] wikipedia, źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/77_Pu%C5%82k_Piechoty_(II_RP)
  • Kołakowska A., Katyński życiorys [w:] RadioMaryja.pl, źródło: http://www.radiomaryja.pl/bez-kategorii/katynski-zyciorys/
  • Kpt. piech. Stanisław Malicki [w:] Muzeum Wojska Polskiego Biogramy Ofiar Zbrodni Katyńskiej, źródło: http://ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl/wpis/6331
  • Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie, źródło:  http://www.wojsko-polskie.pl/f/galleries/files/2016/5/002_Lista_Katynska-.pdf [dostęp 24.10.2018]
  • MK szczegóły eksponatu [w:] Muzeum Katyńskie, źródło: http://www.muzeumkatynskie.pl/pl/31025/11387/fotografie_stanislawa_malickiego_mk_543_1_6_ic.html
  • Stanisław Malicki [w:]  Polskie Cmentarze Wojenne, źródło: https://nekropolie.e-katyn.pl/biogramy.php?step=2&id=069140&lang=pl
  • Stanisław Malicki [w:] nekropole.info, źródło: https://nekropole.info/pl/Stanislaw-Malicki
Autor: Nowak Mariola, Nowak Jan