Biograficzny Internetowy Słownik Ziemi Koneckiej

Kronenblum Szaja (1869-1940?)

Szaja Kronenblum urodził się w Końskich 18 listopada 1869 r. Pochodził z bogatej rodziny mieszczańskiej. Samodzielną działalność przemysłową zaczął prowadzić prawdopodobnie pod koniec XIX w., o czym wzmiankuje literatura:
pomiędzy rokiem 1895, a 1900 w Królestwie Polskim w Końskich powstała samodzielna odlewnia S. Kronenbluma produkująca drzwiczki do pieców, blachy kuchenne i inne odlewy gospodarcze w ilości około 1800 ton rocznie. Produkcja odlewów w halach i zabudowaniach fabrycznych zlokalizowanych przy stadionie miejskim przy ulicy Żeromskiego (obecna ul. Sportowa) rozpoczęła się od 1903 roku.

W latach 20. i 30. XX w. fabryka S. Kronenbluma specjalizowała się w pro­dukcji odlewów maszynowych i niklowanych.

W 1939 r. po najeździe Niemców na Polskę, rodzina Kronenblumów opuściła Końskie i schroniła się na Ukrainie. W 1940 r. próbowali wrócić do Polski. W tym czasie w ukraińskim więzieniu NKWD przetrzymywało syna Szai, Józefa – polskiego oficera. Rodzina (w tym również żona Józefa wraz z ich 10-letnim synem) chciała pozostać przy swoim bliskim. Po zamordowaniu Józefa (imię i nazwisko jego widnieje na Ukraińskiej Liście Katyńskiej wśród zamordowanych przez NKWD w 1940 r.) i rozpoczęciu natarcia Niemiec na ZSRR, rodzina Kronenblumów przeniosła się w głąb Rosji. W tym okresie zaciera się ślad po Szai Kronenblumie. Synowa Szai (żona Józefa) wraz z synem wrócili do swojego mieszkania w Krakowie dopiero po zakończeniu wojny. Wnuk Szai (syn Józefa) w 1947 r. wyjechał do Izraela, wychował dwójkę dzieci i doczekał się sześciu wnuków. [Informa­cję o losach wojennych Szai Kronenbluma udostępnił jego prawnuk Zur Kronenblum mieszkający w Izraelu].

W czasie okupacji odlewnia produkowała pod zarządem niemieckim do końca września 1942 r. Od 1 października została przejęta pod zarząd powierniczy odlewni „Neptun”. Produkcję odlewów wstrzymano z powodu słabnącego rynku zbytu w okresie wojny, a wyroby „Neptuna” (ten sam asortyment) pokrywały ówczesne zapotrzebowanie. W fabryce w ruchu pozostał jedynie warsztat mechaniczny. Od 1948 r. odlewnia weszła w skład Koneckich Zakładów Odlewniczych jako Zakład nr 2.

W Archiwum Delegatury IPN w Kielcach znajdują się dokumenty dotyczące rodziny Kronenblumów [1].


[1] Żydzi polscy i Żydzi w Polsce – Archiwum Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, Akta Sądu Grodzkiego w Końskich (sygnatura IPN Ki 58/1397) zawierają Akta o uznanie za zmarłego osób: Szaja Kronenblum s. Herszka, ur. 18 XI 1869 r.; Rubin Kronenblum s. Szai, ur. 5 I 1893 r.; Izaak Kronenblum s. Szai, ur. 28 IX 1894 r. jako zabitych przez Niemców w Końskich latem 1941 r. [przyp. red.]

Autor: Grotomirski Zdzisław