Biograficzny Internetowy Słownik Ziemi Koneckiej

Fajkosz Engelbert (1897-1972)

Urodził się 23 października 1897 r. w Karwinie na Zaolziu. Po zdo­byciu wykształcenia pedagogicznego, w 1922 r. rozpoczął pracę nau­czycielską we wsi Królewiec. Następnie kierował szkołami powszechnymi w Zaborowi­cach i w Sadku koło Szydłowca, na terenie dzisiejszego województwa mazowieckiego.

Od młodości interesował się historią. Przez wiele lat gromadził materiały dotyczące przebiegu Powstania Styczniowego. Był znawcą tego okresu historii Polski.

W 1939 r. jako podporucznik brał udział w kampanii wrześniowej. Po rozpoczęciu okupacji hitlerowskiej kontynuował działalność pedago­giczną w Sadku. Jednocześnie uczestniczył aktywnie w ruchu oporu i tajnym nauczaniu. Swą patriotyczną postawę przypłacił aresztowaniem 4 czerwca 1942 r. i po śledztwie w Radomiu wywiezieniem do obozu koncentracyj­nego w Oświęcimiu-Brzezince, gdzie przebywał do wyzwolenia. Także w obozie uczestniczył w ruchu oporu. Należał do tej grupy więźniów, którzy mieli szczęście uniknąć śmierci.

Po wojnie mieszkał w Końskich, gdzie pracował jako nauczyciel szkół średnich. Miał w tym okresie duże zasługi w zabezpie­czaniu ocalałych dokumen­tów archiwalnych.

Przez wiele lat był członkiem władz oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Pełnił również funkcję prezesa oddziału w Końskich. Szczególnie wiele uwagi poświęcał otoczeniu opieką zabytko­wych obiektów znajdujących się na Ziemi Koneckiej, a zwłaszcza zabytków dawnego przemysłu. Był długoletnim współpracownikiem Muzeum Techniki Naczelnej Organizacji Technicznej w Warszawie, które było gospodarzem placówek muzealnych w Sielpi Wielkiej i Starej Kuźnicy. Był również członkiem Polskiego Towarzystwa Historycznego. Posiadał uprawnienia przewodnika turystycznego PTTK. Był nie tylko znawcą historii regionu, lecz także jej popularyzatorem. Wygłaszał liczne prelekcje i pogadanki dla młodzieży szkolnej i dorosłych. Zamieszczał artykuły na łamach kieleckiego dziennika „Słowo Ludu” oraz w jednodnio­wych wydawnictwach koneckich. W okresie powojennym nadal interesował się przebiegiem Powstania Styczniowego. Musiał tę pracę jednak zaczynać od nowa, gdyż podczas areszto­wania zniszczono jego prywatne archiwum, stanowiące efekt wieloletnich badań.

Najpoważniejsze jego publikacje na ten temat zostały zamiesz­czone w II tomie Rocznika Świętokrzyskiego w 1971 r. Stanowiły one pokłosie sesji naukowej zorganizowanej przez oddział kielecki Polskiego Towarzystwa Historycznego, która odbyła się w Kielcach 23 i 24 czerwca 1963 r. z okazji 100. rocznicy Powstania Styczniowego. Były to dwa artykuły: Powstanie Styczniowe w świetle ksiąg stanu cywilnego oraz Aspekt demograficzny Powstania Styczniowego. Świadczą one o bogatej wiedzy ich autora i stanowią istotne przyczynki do historii regionu. W ostatnich latach życia pracował nad dziejami Stąporkowa, Przedborza oraz powiatu koneckiego.

Zmarł w Radomiu 4 lutego 1972 r. Został pochowany na cmenta­rzu parafialnym w Końskich.

Za swą działalność zawodową i społeczną był wyróżniany i honorowany wysokimi odznaczeniami państwowymi, organizacyjnymi i regionalnymi, m.in.:

  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • Medal Niepodległości (1938)
  • Odznaka „Za Zasługi dla Kielecczyzny”
  • Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego
  • Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
  • Złota Honorowa Odznaka PTTK
  • Odznaka Tysiąclecia Państwa Polskiego

Źródła:

  • Rembalski A., Fajkosz Engelbert [w:] Słownik Biograficzny Krajoznawców Kielecczyzny, Kielce 2008.
Autor: Rembalski Andrzej