Biograficzny Internetowy Słownik Ziemi Koneckiej

Dudzik Władysław (1904 – 1993)

Urodził się 06 lutego 1904 r. w Kawęczynie (powiat konecki). 

W październiku 1925 r. został powołany do czynnej służby w Wojsku Polskim. Przydzielony do 10 Pułku Piechoty w Łowiczu. Przeniesiony do rezerwy w stopniu starszego szeregowca w październiku 1927 r. Podjął pracę w Warszawie, w Ministerstwie Spraw Wojskowych na etacie woźnego i ślusarza. 

Ożenił się w 1926 r. z mieszkanką Kawęczyna, a w 1929 r. małżonkom urodził się syn Zdzisław (przyszły pilot, trener kadry narodowej w akrobacji samolotowej i rajdowo-nawigacyjnej, zwycięzca wielu między­narodowych i krajowych zawodów w tej kategorii). 

W 1930 r. odbył dwumiesięczne ćwiczenia rezerwistów w 82 Pułku Piechoty. Powołany powtórnie do służby wojskowej we wrześniu 1939 r. brał udział w walkach o Warszawę. Jego oddział pod naporem wojsk niemieckich wycofał się pod południową granicę Polski. 

W dniu 17 września 1939 r. wojska sowieckie wkroczyły do Polski. Marszałek Śmigły-Rydz wydał rozkaz przekroczenia granicy z Rumunią i Węgrami. 

Władysław Dudzik w nocy z 17 na 18 września wraz z kilkuna­stoma tysiącami żołnierzy polskich, przekroczył granicę z Rumunią. Rząd tego kraju w konflikcie polsko-niemieckim zachował neutralność. Zgodnie z konwencją haską żołnierze zostali internowani w kilku obozach. Władysław Dudzik dostał się do obozu w Calimanesti. Władze rumuńskie nieoficjalnie, wbrew naciskom niemieckim i prawu międzynarodowemu zezwoliły na działanie polskich biur werbunkowych, które organizowały wyjazd do Francji i Azji Mniejszej. Chcąc zachować pozory konspiracji żołnierze byli ubrani po cywilnemu. 

W dniu 18 kwietnia 1940 r. Władysław Dudzik wypłynął z portu w Kon­stan­cji do Istambułu, a następnie przez Ateny przybył do Bejrutu 23 kwietnia 1940 r. Znalazł się na terenach Libanu i Syrii, które były protektoratem Francji. Na mocy porozumienia Naczelnego Wodza PSZ Władysława Sikorskiego z rządem Francji, 12 kwietnia wydano rozkaz o sformowaniu Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich (SBSK). 

Władysław Dudzik 23 kwietnia zgłosił się na ochotnika do komisji wojsko­wej w Bejrucie, gdzie zakwalifikowano go do kompanii saperów. Po kapitulacji Francji 22 czerwca 1940 r. dowództwo Armii Lewantu, w której struktury wchodziła SBSK, opowiedziało się po stronie rządu utworzonego przez Marszałka Petaina. Wobec takiej sytuacji 30 czerwca Brygada z Syrii udała się do Palestyny, gdzie uroczyście została przyjęta przez Brytyj­czyków. Brygada liczyła około 3500 żołnierzy. Do października 1940 r. byli oni szkoleni i doposażeni w nowe angielskie uzbrojenie. 3 Batalion Saperów, w którym służył Władysław Dudzik, w tym czasie budował mosty w Palestynie, zaminowywał tereny w Libii, osłaniał linie komunika­cyjne i pilnował obozów jenieckich. W Egipcie w rejonie Aleksandrii batalion rozbudowywał pozycje obronne. SBSK nie została skierowana na pierwszą linię frontu, ze względu na to, że Polska nie była formalnie w stanie wojny z Włochami. 

W wyniku szturmu wojsk brytyjskich 22 kwietnia 1941 r. został zdobyty Tobruk, ważna baza zaopatrzenia armii włoskiej w Libii. Wobec przegranej Włochów, Hitler postanowił wysłać do Afryki Północnej Korpus Ekspedycyjny pod dowództwem Erwina Rommla. Regularne oblężenie Tobruku przez wojska niemiecko-włoskie rozpoczęło się 10 kwietnia 1941 r. Garnizon twierdzy Tobruk liczył około 35 tysięcy żołnierzy. Na skutek dużych strat w ludziach poniesionych przez Australijczyków (ok. 3 tys. żołnierzy) dowództwo brytyjskie postanowiło wyłączyć z obrony Tobruku oddział australijski, a zastąpiła ich ponad 5-tysięczna Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich, którą pod silnym ostrzałem wroga przerzucono drogą morską 19 sierpnia 1941 r. z Aleksandrii do Tobruku. Brygada została rozlokowana na najtrudniejszym odcinku frontu, odległym od pozycji niemieckich o 100-150 metrów. Była ona ostrzeliwana przez artylerię i samoloty wroga. Polacy przejawiali niesamowitą aktywność, dokonywali wypadów na stanowiska niemieckie biorąc jeńców, niszczyli wieże obserwacyjne i zajmowali magazyny wroga. Jak napisał we wspomnieniach Władysław Dudzik, dużą radość sprawiło zdobycie 3 beczek wódki, lecz radość trwała tylko 2 dni, bowiem dowództwo angielskie zarekwiro­wało alkohol. 

Obrona Tobruku zakończyła się 27 listopada 1941 r. Armia brytyjska zaatakowała pozycje niemieckie od zewnątrz, a żołnierze garnizonu Tobruk od wewnątrz. Okrążenie zostało przerwane, a Africa Korps wycofał się w głąb pustyni. W bitwie o Tobruk zginęło 109 żołnierzy polskich, a 17 uzna­no za zaginionych. 

Władysław Dudzik z Brygadą opuścił Tobruk 12 grudnia 1941 r. udając się do Al-Ghazala, gdzie w dniach 15-16 grudnia odbyła się zwycięska bitwa nad wojskami niemiecko-włoskimi. Po tym zwycięstwie żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich udali się do Egiptu. Dalsze działania SBSK na Bliskim Wschodzie polegały na ciągłym przemieszcza­niu. Dnia 3 maja 1942 r. Brygada została zreorganizowana i przyjęła nazwę 3 Dywizji Strzelców Karpackich. 

Dnia 21 czerwca 1943 r. w Iraku powstał 2 Korpus Polski, w skład którego weszła 3 DSK i Armia Polska na Wschodzie ewakuowana ze Związku Radzieckiego, na mocy porozumienia Sikorski – Stalin. 3 DSK jako jeden z pierwszych oddziałów 14 grudnia 1943 r. z Port Said została przetransportowana do Tarentu na południu Włoch, zaczynając udział w kampanii włoskiej. Przez Canossę i Pescolanciano 25 kwietnia 1944 r. dotarli pod Monte Cassino. 3 Dywizja Strzelców Karpackich do walki została włączona 12 maja 1944 r. atakując wzgórza 593 i 569. Klasztor i wzgórza zdobyto 18 maja. Była to jedna z najcięższych bitew ll wojny światowej. Walki były niezwykle krwawe, zginęło 923, a rannych zostało 2931 żołnierzy polskich. Droga do wyzwolenia Rzymu stała otworem. Kapral Władysław Dudzik nie ucierpiał w czasie bitwy. 

We wrześniu 1946 r. żołnierze 3 DSK zostali ewakuowani z Włoch do Anglii. Następnie zostali zdemobilizowani i obowiązkowo wcieleni do organizacji Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia. Władysław Dudzik postanowił zakończyć wojenną tułaczkę i wrócić do Polski, gdzie przebywała żona wraz  z 17-letnim synem. Nie widział ich od ponad 8 lat.

Do Gdańska dotarł 29 kwietnia 1947 r. Otrzymał pismo kierujące go do Końskich, gdzie po przybyciu miał się zgłosić w ciągu 3 dni na Komendę Milicji Obywatelskiej. Obawiając się aresztowania i braku zatrudnienia postanowił z rodziną wyjechać do Stargardu Szczecińskiego na ziemie odzyskane, gdzie podjął pracę w warsztacie elektrycznym. 

W 1949 r. wrócił do Końskich i zamieszkał przy ul. Kazanowskiej. Otrzymał pracę w Fabryce Farb Suchych w Fidorze, a następnie od 1951 r. do emerytury pracował jako elektryk w Koneckich Zakładach Odlewniczych.

W 1992 r. został przyjęty na członka nadzwyczajnego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i awansowany na stopień chorążego. 

Chorąży Władysław Dudzik zmarł 30 stycznia 1993 r. w wieku 89 lat. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Końskich. 

Autor: Kozerawski Marek