Czerwiński Marian „Socha”

Urodził się 5 sierpnia 1922 r. w Końskich. W latach 1935-1939 był zastępowym w koneckim hufcu ZHP. W 1945 r. otrzy­mał świadectwo ukończenia Gimnazjum Ogólnokształcą­cego wystawione przez Państwową Komisję Weryfikacyjną dla legalizacji wyników tajnego nauczania.

W czasie wojny związany z konspiracją konecką. Członek plutonu 201, awansowany do stopnia kaprala po ukończeniu Zastępczego Kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Niekłaniu, który organizowany był od lipca do października 1942 r. Od 1942 r. szef łączników placówki miejskiej, a następnie Komendy Obwodu AK Końskie. Do zadań Mariana Czerwińskiego „Sochy” należało również prowadzenie nasłuchów radiowych. Był uczestnikiem grupy specjalnej przejmującej zrzut na placówce odbiorczej „Kopyto” w nocy 30/31 marca 1942 r. Od połowy 1942 r. pracował w Powiatowym Wydziale Rzemieślniczym w Końskich, w którym do marca 1943 r. mieściła się redakcja i powielarnia obwodowej gazetki konspiracyjnej „Sprawy Polskie”, redagowanej przez Jana Zbigniewa Wroni­szewskiego „Znicza”. „Socha” zajmował się kolportażem pisma mając do dyspozycji łączników (wśród nich był jego brat Jerzy „Grey”). W okresie zatrudnienia w Fabryce Herzfelda w Końskich, w której Niemcy urządzili skład paliw płynnych dla swojego wojska, organizował naftę i benzynę na potrzeby konspiracji.

Aresztowany w dniu 19 marca 1943 r. po obowiązkowym zgłoszeniu się do Działu Gospodarczego Starostwa. Przetrzymywany w radomskim więzieniu, wywieziony do KL Auschwitz, gdzie został przyjęty 24 czerwca 1943 r. z numerem 125712. W 1944 r. przeniesiony do KL Mauthausen Gusen (nr 80332). Zwolniony 5 maja 1945 r.

Po wojnie wstąpił do MO. Później pracował jako magazynier w „Zjedno­czeniu” w Końskich (PSS), a następnie w Koneckich Zakładach Odlewniczych. W 1973 r. awansowany do stopnia starszego kaprala. Członek ZBoWiD (leg. 10947).

Ożenił się z Barbarą Kosakowską; mieli troje dzieci: Dorotę, Halinę i Bolesława.

Zmarł 14 czerwca 1985 r. Spoczywa na cmentarzu w Końskich.

Przyznane odznaczenia:

• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami (14.05.1974 r., nr leg. DK-10034)
• Krzyż Armii Krajowej (Londyn, dn. 2.10.1973 r., nr leg. 12417)
• Odznaka Grunwaldzka (1.01.1960 r.)
• Medal Zwycięstwa i Wolności (nr 5061, 1.10.1957 r.)
• Dyplom KRN Żołnierzowi Demokracji za walkę z najeźdźcą niemieckim (Nr 744)

Autorzy publikacji „Wszystko, co nasze…” pod red. Artura Brzozowicza i Jerzego Surmaczyńskiego wymieniają także:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi

Źródła:

Archiwum prywatne rodziny Czerwińskich:

• Ankieta Związku Inwalidów Wojennych PRL Zarząd Koła w Końskich – Marian Czerwiński (mps).
• Deklaracja członkowska Mariana Czerwińskiego do Polskiego Związku b. Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.
• Książeczka wojskowa Stefana Czerwińskiego.
• Życiorys Mariana Czerwińskiego z dn. 17.11.1980 r., (rps).

Opracowania:

• Chlebowski C., Cztery z tysiąca, Warszawa 1981.
• Jokiel J., Wróciłem „najkrótszą drogą”, Warszawa  1989.
• Kacperski B., Wroniszewski J.Z., Końskie i powiat konecki 1939 – 1945. Cz. 3, Konspiracja konecka 1939-1943, Końskie 2005.
• Kacperski B., Wroniszewski J.Z., Końskie i powiat konecki 1939 – 1945. Cz. 4, Konspiracja konecka 1943-1945, Końskie 2006.
• Kacperski B., Wroniszewski J.Z., Końskie i powiat konecki 1939 – 1945. Cz. 5, Konspiracja konecka 1939-1945. Struktury terenowe : podobwody i placówki, Końskie 2007.
• Kacperski B., Wroniszewski J.Z., Wroniszewski J.K., Końskie i powiat konecki 1939 – 1945. Cz. 6, Konecka księga pamięci, Końskie 2008.
• Sasal–Sadowska H., W poszumie lasów koneckich. Tajne nauczanie, walka, martyrologia nauczycieli i młodzieży w powiecie koneckim w okresie okupacji 1939-1945, Kraków-Wrocław 1983.
• Wilczur J.E., Sosny były świadkami. Ziemia konecka w latach okupacji 1939-1945, Warszawa 1982.
• Wszystko, co nasze…, pod. red. A. Brzozowicza, J. Surmaczyńskiego, Warszawa 2001.
• Informacja o więźniach [w:] auschwitz.org, źródło: http://www.auschwitz.org/muzeum/informacja-o-wiezniach/

Wywiady:

• Wywiad z p. Bolesławem Czerwińskim, synem Mariana Czerwińskiego –  wrzesień-październik 2018 r.