Chojniarz Kazimierz „Wacek”, „Walcz”

Syn Feliksa i Kazimiery z d. Kosmulska, urodzony 9 lutego 1920 r. w Końskich. Mieszkał w Końskich przy ul. Krakowskiej 5. Ojciec jego był sekretarzem Sądu Grodzkiego w Końskich, matka gospodynią domową. 

W latach 1935–1939 ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum im. św. Stanisława Kostki w Końskich (profil matematyczno-fizyczny). Należał w tym czasie do ZHP. Był także junakiem szkolnego ogniwa Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego.

W 1938 r. miał poważne problemy zdrowotne z nogami. Rekonwa­lescencja trwała aż do sierpnia 1939 r. Tuż przed wybuchem II wojny światowej przyłączył się jednak do kopania rowów przeciwlotniczych w Końskich. W dniach 3–4 września 1939 r. służył ochotniczo w zorgani­zowanej przez Bogumiła Kacperskiego grupie kolegów z PWiWF, z którą patrolował Las Karolinowski pomiędzy Końskimi a Kazanowem. Następnie po bitwie pod Krasną, przebywając w okolicach gajówki Małachów, jako przewodnik wyprowadzał rozbite oddziały Wojska Polskiego. Został zastępcą B. Kacperskiego w zorganizowanej Gimnazjalnej Drużynie Bojowej. W tym czasie wydostał z szafy Sądu Powiatowego w Końskich kilka pistoletów, przechowywanych tam jako dowody w sprawach kryminalnych. Broń ta wzmocniła siłę koneckiej konspiracji.

W połowie lutego 1940 r. (po zamknięciu gimnazjum) oficjalnie podjął pracę w Fabryce Mintza „Neptun” przy ul. Fabrycznej w Końskich. Razem z B. Kacperskim rozpoczął pracę w Biurze Technicznym. Tu poznał plut. pchor. Zygmunta Wyrwicza „Cumulusa”.

W tym czasie nawiązał również kontakt z Oddziałem Wydzielonym Wojska Polskiego mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. Nie został przyjęty do oddziału ze względu na młody wiek i brak wyszkolenia. Otrzymał jednak zadanie obserwacji i wywiadu wojskowego. Wiadomości przekazywał ppor. Karolowi Niedzielskiemu „Doboszowi” z Niekłania Wielkiego. W kwietniu 1940 r. został aresztowany z Bogumiłem Kacperskim i Jerzym Górskim. Udało im się zbiec z budynku koneckiej Żandarmerii jeszcze przed przesłuchaniem.

Na początku 1941 r. zaangażował się w działalność plutonu konspiracyj­nego ZWZ nr 201 Komendy Obwodu ZWZ–AK Końskie pod dowództwem kpr. pchor. Bogumiła Kacperskiego „Maliny”. Do stałych zadań grupy dywersyjnej należał transport i konserwacja broni, dozbraja­nie oddziału (we współpracy z pracownikami zakładów zbrojeniowych w Skarżysku-Kamiennej), rozlepianie antyniemieckich plakatów, zakup i tłumaczenie niemieckich instrukcji wojskowych oraz ochrona radiostacji kilkakrotnie nadającej z Końskich i Koczwary.

Był jednym z pierwszych żołnierzy miejskiej grupy „Związku Odwetu” w Obwodzie ZWZ–AK Końskie pod dowództwem Zygmunta Wyrwicza „Cumulusa”. Uczestniczył w akcji kryptonim „N”. Brał udział w odbiorze zrzutów lotniczych na terenie obwodu.

W nocy 2/3 listopada 1942 r. wziął udział w udanej akcji opanowania koneckiego więzienia. W trakcie akcji żołnierze uwolnili 9 członków komendy obwodu, aresztowanych na skutek wsypy niemieckiego agenta i jednocześnie szefa Referatu II (wywiadu) Komendy Obwodu AK Końskie – Maksymiliana Szymańskiego „Relampago”. Za udział w akcji Kazimierz Chojniarz odznaczony został Krzyżem Walecznych.

Od grudnia 1942 r. do wiosny 1943 r. był uczestnikiem Kursu Podchorążych Piechoty, zorganizowanego przez Komendę Obwodu AK Końskie. Szkolenie prowa­dził plut. pchor. Bronisław Wieczorkiewicz „Wilk”, dowódca wywiadu kolejowego obwodu. Po ukończeniu kursu i zdaniu egzaminów, w czerwcu 1943 r. awansowany został do stopnia kaprala podchorążego.

Po przekształceniu miejskiej grupy „Związku Odwetu” w „Kedyw” Obwodu AK Końskie K. Chojniarz został zastępcą pchor. „Cumulusa”. W maju 1943 r., po odkomenderowaniu Z. Wyrwicza do innych zadań, K. Chojniarz objął po nim dowództwo obwodowego „Kedywu”.

Nocą 19/20 sierpnia 1943 r. wziął udział razem z Oddziałem Dywersji Bojowej Obwodu AK Końskie w przygotowanej przez II Zgrupowa­nie Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” akcji na pociąg towarowy na stacji Wąsosz Konecki. Po udanej zasadzce oddział kpr. „Allana” wszedł na stałe w skład II Zgrupowania „Robota” stanowiąc 3 pluton „konecki”. Kapral podchorąży K. Chojniarz wraz z kpr. pchor. Janem Zbigniewem Wroniszewskim „Zniczem” powrócić mieli do Końskich. Przeprowadzone tej nocy aresztowania spowodowały, że wrócili jednak do lasu i dołączyli do oddziału. Kazimierz Chojniarz dowództwo nad „Kedywem” obwodu przekazał chor. Józefowi Madejowi „Jerzemu”, a sam wszedł w skład 2 plutonu II Zgrupowania.

Przeszedł cały szlak bojowy II Zgrupowania, biorąc udział w akcjach na Końskie (31 sierpnia/1 września 1943 r.), pod Wólką Plebańską (4 września 1943 r.), pod Smarkowem (13 września 1943 r.), walcząc z II obławą na Wykusie (16 września 1943 r.), obławą w Wielkiej Wsi (14 października 1943 r.) oraz III obławą na Wykusie (28 października 1943 r.). W Zgrupowaniach „Ponurego” przebywał aż do zimowego rozformowania oddziałów.

Około 5 listopada 1943 r. odszedł na zimowy urlop. Pod koniec listopada 1943 r. wyjechał do Warszawy z żołnierzami 1 plutonu „warszawskiego”. W stolicy miał nawiązać kontakt ze swoją sympatią NN ps. „Przekora”. 28 grudnia 1943 r. (lub 28 stycznia 1944 r.) został zatrzymany w ulicznej łapance. Osadzony został w więzieniu na Pawiaku. Możliwe, że rodzina próbowała go wykupić. Zginął po przesłuchaniach w lutym 1944 r. Miejsce pochówku jest nieznane. W 1977 r. na cmentarzu parafialnym w Końskich powstał jego grób symboliczny.

Odznaczenia:

• Krzyż Walecznych 
• Krzyż Armii Krajowej
• Medal Wojska (po raz 1, 2, 3 i 4)

Źródła:

Zbiory Tadeusza Chmielowskiego

• List Bogumiła Kacperskiego do Tadeusza Chmielowskiego, Kraków, 13 IV 1978 r.
• Wspomnienia z życia Kazika Chojniarza i Zygmunta Wyrwicza. Relacja Bogumiła Kacperskiego, mps, [b.m.], [b.d.].
• Chmielowski Tadeusz, Notatka biograficzna B. Kacperskiego, mps, [Łódź], [b.d.]

Opracowania:

• Chlebowski C., Cztery z tysiąca, Warszawa 1983.
• Chlebowski C., Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie, Warszawa 2017.
• Chmielowski T., Wagary ze stenem. Wspomnienia wojenne ucznia konec­kiego gimnazjum, Łódź 2007.
• Dokumenty do dziejów Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”, wstęp, wybór i oprac. Marek Jedynak, Kielce–Kraków 2014.
• Jedynak M., Niezależni kombatanci w PRL. Środowisko Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury”–„Nurt” (1957–1989), Kielce–Kraków 2014.
• Jedynak M., Robotowcy 1943. Monografia II Zgrupowania Zgrupowań Partyzanc­kich AK „Ponury”, Końskie 2007.
• Kacperski B., Wroniszewski J.Z., Końskie i powiat konecki 1939 – 1945. Cz. 3, Konspi­racja konecka 1939-1943, Końskie 2005.
• Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Liceum i Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Końskich za rok szkolny 1937/38, Końskie 1938.