„Nauczyciel szkoły wydziałowej w Pietwałdzie, woj. Katowice 1938 – 1939, 1939 – 1940 bez pracy, 1940 – 1942 nauczyciel w PSP w Hucisku, powiat Końskie, 1942 – 1945 nauczyciel PSP w Miedzierzy, działalność TON, tn pś 1940-1945, członek ZWZ-AK, kolporter prasy konspiracyjnej.” [tyle w ”Słowniku Nauczycieli Tajnego Nauczania – uczestników ruchu oporu 1939–1945 (woj. kieleckie)”].

Tadeusz Buś nie był rodowitym mieszkańcem Ziemi Koneckiej, ale poświęcił jej swoją aktywność i pracę w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu. Urodził się 25 maja 1913 roku w Podleszanach koło Mielca, wówczas w woj. rzeszowskim, jako syn gospodarza i piąte z dwanaściorga dzieci Stefana i Walerii (z Małków) Busiów. Dzieciństwo spędził w rodzinnej miejscowości i tutaj ukończył 4. klasę, a naukę kontynuował się w ośmioletnim gimnazjum męskim w Mielcu. W 1933 roku zdał maturę i otrzymał świadectwo dojrzałości. Po maturze z braku pracy wynajmował się do różnych zajęć, bo znalezienie stałej pracy nie było możliwe na tym terenie. Pracował u stolarza, przy budowie dróg i mostów, wycinał faszynę. Praca ta nie dawała mu satysfakcji, wyjechał więc z Podleszan do Krakowa i postanowił kontynuować naukę. Został przyjęty z dniem 1 września 1935 roku do Państwowego Pedagogium przy ul. Straszewskiego (utworzonego na bazie studium pedagogicznego UJ), którego kontynuacją stała się po wojnie Wyższa Szkoła Pedagogiczna, obecnie Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN. Zamieszkał w bursie akademickiej przy ulicy Karmelickiej. Aby utrzymać się na studiach, pracował dorywczo.

Dnia 21 czerwca 1937 roku otrzymał dyplom nauczyciela szkół powszechnych (grupa matematyczno-fizyczna). Pracy w zawodzie nie znalazł. Dopiero od 2 listopada 1938 roku zaczął pracować jako kontraktowy nauczyciel w Pietwałdzie na Zaolziu. 16 lutego1939 roku złożył przyrzeczenie służbowe, a 1 sierpnia otrzymał mianowanie.

Wybuchła II wojna światowa. Tadeusz do pracy na Zaolziu już nie wrócił. Ponownie został bezrobotnym. Nowy okres bezrobocia zapoczątkował w Podleszanach. Bezrobotnym był również po osiedleniu się w Stąporkowie. Jego starsza siostra Salomea Buś (zob. biogram w https://biszk.pl/) po prywatnym seminarium nauczycielskim przez 5 lat również była bezrobotna. Od 1 października 1936 r. do końca czerwca 1937 r. pracowała w Hucie Chlewiska w powiecie koneckim, potem w Hucie Starej. W czasie wojny nauka rozpoczęła się od stycznia 1940 roku, więc przyjechała do Końskich z dwiema bezrobotnymi koleżankami i bratem Tadeuszem, który oficjalnie został zatrudniony jako nauczyciel od października 1940 roku w szkole w Hucisku, gmina Duraczów, a od 1 września 1942 roku do listopada 1945 roku w szkole w Miedzierzy. Tam nawiązał kontakty z miejscową organizacją ruchu oporu, poznał Józefa Sadowskiego, twórcę TON-u, pomagał w organizowaniu tajnego nauczania na szczeblu powszechnym i średnim – uczył w wymiarze 15 godzin tygodniowo matematyki, fizyki, historii, geografii i łaciny.

Jako członek ruchu oporu z Podleszan, nawiązał kontakt z placówką „Hela” w Miedzierzy, która należała do 214 plutonu dowodzonego przez st. sierż. podchorążego Włodzimierza Wiśniowskiego „Jawora”. Brał udział w akcjach partyzanckich. Do końca wojny związany był z rejonem Miedzierzy.

Pierwszego grudnia 1945 roku otrzymał stanowisko kierownika szkoły w Wilczkowicach. Pozostał na Ziemi Koneckiej, nie wrócił już w rodzinne strony. W 1951 roku ożenił się z Haliną z Hofmanów Migdalską, wdową posiadającą jedną córkę, która pracowała w Wilczkowicach. Z pięciorga ich dzieci wszyscy (poza Grażyną) zostali nauczycielami: Ela, Jarek, Basia i Marek, absolwent Technikum Mechaniczno Odlewniczego w Końskich – związany z Uniwersytetem Pedagogicznym profesor zwyczajny (tzw. „belwederski”) w dziedzinie nauk humanistycznych.

Tadeusz Buś udzielał się społecznie, organizował i prowadził kursy dla rolników, kursy pozwalające zdobyć osobom dorosłym ukończenie szkoły podstawowej, wystawiał z uczniami sztuki teatralne, m.in. Żeromskiego i Bałuckiego, wytwarzał z dziećmi gry i zabawki, uczył ich bawiąc, zaciekawiając i rozbudzając zainteresowania. Przez lata był członkiem rzeczoznawcą komisji kontroli społecznej, wspomagał mieszkańców w rozumieniu i redagowaniu pism urzędowych. Cieszył się opinią jednego z najlepszych matematyków w powiecie koneckim. Oprócz matematyki uczył plastyki (rysował, rzeźbił w drewnie, glinie i gipsie), muzyki (grał na skrzypcach), języka niemieckiego a nawet religii. Przez wiele lat zabiegał o budowę nowej szkoły. Jego zamierzenia w końcu się spełniły – 2 września 1957 roku położono kamień węgielny, a w lipcu 1959 roku nowy szkolny budynek oddano do użytku.

W 1964 roku został kierownikiem szkoły w Skotnikach nad Pilicą, gdzie pracował do emerytury. Uczył matematyki, historii i zajęć praktycznych, organizował szkołę przysposobienia rolniczego. W 1973 roku, po ciężkiej chorobie, przeszedł na emeryturę i wraz z rodziną wrócił w swoje rodzinne strony, do Mielca. Na zasłużonej emeryturze dużo czytał, uprawiał rekreacyjnie działkę, cieszył się z postępów edukacyjnych dzieci i pomagał w nauce dzieciom sąsiadów.

Zmarł 15 lutego 1983 roku. Pochowany został na cmentarzu komunalnym w Mielcu.

Źródła:

• Buś S., Rodowód. Wspomnienia zebrał, opracował i wydał (na prawach maszynopisu) Arkadiusz Wójtowicz, Mielec 2002.
• Dokumenty rodzinne.
• Kacperski B., Wroniszewski J., Szkice Historyczne – konspiracja konecka 1939 – 1945. Wydawnictwo Biblioteki Publicznej w Końskich, 2004–2008, t. IV, s. 42, t. V, s. 126.
• Kowalczyk Z., Zarys dziejów Szkoły Podstawowej w Wilczkowicach, Anno Domini 2008.
• Rodowód Stankiewiczów – Tajne nauczanie.
• Sasal – Sadowska S., W poszumie koneckich lasów. Tajne nauczanie, martyrologia nauczycieli i młodzieży w powiecie koneckim w okresie okupacji 1939 – 1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982, s. 246.
• Słownik nauczycieli tajnego nauczania – uczestników ruchu oporu 1939 – 1945. Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2010, s.13.
• S.K. Staciwa, Dzieje Radoszyc, Oficyna Wydawnicza „STON 2”. Kielce 2011.