Biograficzny Internetowy Słownik Ziemi Koneckiej

Siostry służebniczki starowiejskie

W 1938 r. szpital powiatowy w Końskich przeszedł reorganizację, której podjął się ówczesny jego dyrektor dr Zygmunt Górka. Przeprowadzone zmiany pozwoliły zwiększyć ilość łóżek z 13 do 60, co dawało większe możliwości pomocy chorym1. Aby zrealizować plan stworzenia placówki szpitalnej na odpowiednim poziomie, potrzebne były również zmiany personalne. Miejscowy proboszcz, ks. Kazimierz Sykulski przekonał zarówno dyrekcję jak i władze samorządowe, że korzystne będzie zatrudnienie w szpitalu sióstr zakonnych2. Wstępne rozmowy dotyczące warunków zaangażowania służebniczek starowiejskich przeprowadził pracujący w szpitalu w Będzinie dr Roman Jurkowi Władze zgromadzenia reprezentowała, pracująca również w szpitalu w Będzinie, s. Karolina Moneta3. W październiku 1938 r. dyrektor szpitala w Końskich, wspomniany dr Z. Górka, zwrócił się z oficjalnym pismem do Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej o przyjęcie prac administracyjnych, pielęgniarskich i gospodarczych w koneckim szpitalu. Prosił o skierowanie do pracy trzech sióstr pielęgniarek, instrumentariuszki, siostry prowadzącej kancelarię oraz siostry odpowiedzialnej za kuchnię szpitalną4. Jego prośbę poprał swoim listem także ks. K. Sykulski zapewniając o życzliwości i obiecując siostrom opiekę duchową5. Przełożona generalna, m. Eleonora Jankiewicz6 pozytywnie odpowiedziała na prośbę, kierując s. K. Monetę do zapoznania się z organizacją szpitala i ostatecznego omówienia warunków zatrudnienia sióstr7. Pierwsze służebniczki skierowane do Końskich przybyły tam 30 listopada 1938 r. Przyjechała z nimi wspomniana s. K. Moneta, która objęła administrację szpitala, a z czasem pozostała w Końskich pełniąc funkcję pierwszej przełożonej wspólnoty zakonnej8. Siostry zamieszkały w wydzielonym pokoju na terenie szpitala. W późniejszym czasie warunki mieszkaniowe nieco się poprawiły. Siostry zajmowały jeden pokój położony blisko kaplicy oraz dwa usytuowane na oddziale zakaźnym. Nie były to jednak warunki sprzyjające życiu zakonnemu9. Początki pracy były trudne. Wynikały z nawarstwionych zaniedbań, braków w wyposażeniu, np. zbyt małej bielizny pościelowej i innymi niedogodnościami. Dotychczasowy personel, niezbyt przychylny zachodzącym zmianom, z wyraźną niechęcią przywitał nowe administratorki10. W następnych tygodniach przybywały kolejne siostry obejmując poszczególne agendy szpitala. W styczniu 1939 r. została zawarta umowa pomiędzy wydziałem powiatowym w Końskich, a Zgromadzeniem Sióstr Służebniczek NMP w Starej Wsi. Zgodnie z nią siostry pracujące w administracji odpowiadały za księgowość szpitala, prowadzenie korespondencji, prowadzenie ksiąg inwentarzowych, aprowizację szpitala11.

Z kolei do obowiązków pielęgniarek należało:

  • stałe przebywanie na oddziale w godzinach: 7-13 i 15-20
  • obecność podczas wizyt lekarskich w salach chorych;
  • podawanie chorym posiłków i lekarstw;
  • sporządzanie opatrunków i leków;
  • czuwanie nad całością inwentarza danego oddziału oraz utrzymanie porządku
  • nadzór nad niższym personelem12.

Czas przerwy siostry musiały tak organizować, aby chorzy mieli zapewnioną opiekę. Jeśli wymagały tego okoliczności, np. nieplanowana operacja czy inny wypadek, siostry rezygnowały z przerwy. Władze powiatowe ze swej strony zapewniały siostrom mieszkanie wraz z utrzymaniem oraz miesięczną pensję13. Dyrekcja stawiała wysokie wymagania, by szpital był prowadzony na odpowiednim poziomie. Dlatego siostry, oprócz kwalifikacji jakie zdobywały na odpowiednich kursach, rozwijały również swoje umiejętności i wiedzę z zakresu księgowości, opieki nad chorymi, prac w laboratorium i innych dziedzin potrzebnych do funkcjonowania placówki szpitalnej14.

W marcu 1939 r. placówka otrzymała z Kurii Biskupiej z Sandomierzu pozwolenie na otwarcie kaplicy oraz przechowywanie Najświętszego Sakramentu15. Po wydzieleniu i odpowiednim przygotowaniu pomieszczenia, 3 czerwca 1939 r. odbyło się poświęcenie kaplicy, którego dokonał ks. bp Jan Kanty Lorek. Po poświeceniu w kaplicy codziennie odprawiana była Msza św. i sprawowane sakramenty16.

Uroczystość poświęcenia kaplicy w szpitalu powiatowym w Końskich, której przewodniczył ks. bp Jan Kanty Lorek, ordynariusz diecezji sandomierskiej, 3 VI 1939 r.

W zapisach kronikarskich wyraźnie zauważyć można troskę sióstr o życie wewnętrzne swoje i chorych, podkreślane jest pełne uczestnictwo w Eucharystii. Opiekę duchową od początku pobytu sióstr sprawował ks. prałat K. Sykulski17. Siostry codzienne uczestniczyły we Mszy św., systematycznie przystępowały do spowiedzi. W wyznaczoną niedzielę miesiąca odprawiały skupienie miesięczne. Praktykowały wspólne czytanie lektury duchowej18. Uczestniczyły też w życiu parafii przez udział w uroczystościach i nabożeństwach19.

W pierwszych tygodniach II wojny światowej szpital zajęli Niemcy i w trzech salach umieścili swoich chorych. Do pielęgnacji, z racji znajomości języka niemieckiego, przydzielono s. Helenę Koczubaj. W tym czasie w kaplicy nie było codziennej Mszy św., a siostry korzystały z posługi kapłańskiej w parafii20. Jedynie w okresie od 18 do 23 września, w kaplicy szpitalnej Mszę św. sprawował kapelan niemiecki21. Z czasem wszystko wróciło do względnego porządku. Siostry wypełniały swoje obowiązki najlepiej jak umiały i na ile pozwalały na to warunki wojenne. We wspomnieniach odnotowały, że na terenie szpitala znalazło schronienie kilka osób pochodzenia żydowskiego, o czym wiedzieli tylko wtajemniczeni pracownicy szpitala22. Siostra Małgorzata Dobosz, która w latach 1939-1944 pełniła obowiązki pielęgniarki na chirurgii, wspomina dziewczynkę żydowską, której udało się przeżyć w szopie z trocinami23. Siostra napisała również o działalności konspiracyjnej na terenie szpitala i zaangażowaniu s. K. Monety w pomoc partyzantom przy ukrywaniu się i przekazywaniu im dokumentów po zmarłych pacjentach szpitala24. W 1940 r. pracowało w szpitalu dziewięć sióstr: w administracji, przy chorych – na oddziale zakaźnym, na dyżurach nocnych, w sali operacyjnej i w ambulatorium, a także w kuchni25.

Po zakończeniu wojny służebniczki nadal podejmowały ofiarnie swoje obowiązki, a liczba sióstr wzrosła do 13 — najwięcej w całej historii pracy służebniczek w koneckim szpitalu26. Trzy siostry pracowały w administracji, osiem na stanowiskach pielęgniarek, jedna odpowiadała za kuchnię i jedna za bieliznę szpitalną. Pierwsze powojenne lata to czas spokojnej, choć wytężonej pracy, którą obejmowały praktycznie wszystkie agendy szpitala:

  1. Siostra przełożona (ogólny nadzór nad porządkiem pod kierunkiem dyrektora, zarządza gospodarstwem i aprowizacją szpitala, prowadzi księgi magazynowe, artykułów spożywczych, opału i inwentarza
  2. Dwie siostry w kancelarii (ewidencja stanu chorych, korespondencja, ściąganie kosztów leczenia, prowadzenie księgi kasowej, meldunkowej, sporządzanie listy płac personelu, sporządzanie sprawozdań miesięcznych i rocznych, obsługa centralki telefonicznej)
  3. Osiem sióstr pielęgniarek:
    • instrumentariuszka (asysta przy operacjach, sterylizacja materiałów opatrunkowych, odpowiada za narzędzia chirurgiczne i sale operacyjne)
    • laborantka (wykonywanie badań, prowadzenie księgi badań oraz księgi leków aptecznych i narkotyków)
    • pielęgniarka oddziału kobiecego
    • pielęgniarka oddziału męskiego
    • pielęgniarka oddziału ortopedyczno-kostnego i sali opatrunkowej
    • pielęgniarka oddziału zakaźnego
    • pielęgniarka (nocne dyżury w budynku głównym)
    • pielęgniarka (nocne dyżury na oddziale zakaźnym)
  4. Siostra gospodyni (prowadzenie kuchni i magazynu żywnościowego)
  5. Siostra krawczyni (szycie, prowadzenie magazynu bieliźnianego oraz opieka nad pralnią)27.

Siostry cieszyły się zaufaniem i życzliwością władz szpitala. Z leczenia korzystały nie tylko zatrudnione tam siostry. Nierzadko na dłużej zatrzymywały się w Końskich służebniczki potrzebujące specjalistycznej pomocy lekarskiej, której miejscowi lekarze chętnie udzielali28.

Zdarzały się też sytuacje trudniejsze. Do takich niewątpliwie należały zmiany personalne w zespole sióstr. Dokonywane przez władze zgromadzenia dyktowane były potrzebami apostolskimi, dobrem konkretnych sióstr, czy też stanem ich zdrowia. Decyzje te z reguły były niemile widziane przez władze szpitala, co w pewnym stopniu były uzasadnione. Niektóre siostry, które trafiały do szpitala dopiero tutaj zdobywały wiele umiejętności praktycznych, poznawały miejscowe warunki. Wtedy szpital nie chciał pozbywać się tak przygotowanych osób. Jeden z takich sporów miał miejsce w 1946 r. Nowy dyrektor koneckiego szpitala, dr Kazimierz Zawirski zdecydowanie przeciwstawiał się zbyt częstym zmianom sióstr29. Zgromadzenie zaś prowadziło wiele innych dzieł i przesunięcia personalne były nieuniknione. Najczęściej obie strony przy podejmowaniu decyzji brały pod uwagę przede wszystkim swoje potrzeby i przez ich pryzmat oceniały całą sytuację, ale każdorazowo osiągano porozumienie, które umożliwiało dalszą współpracę.

W kolejnych latach władze komunistyczne mocno ograniczały pracę sióstr zakonnych m.in. szpitalach. Pierwszym krokiem było zwalnianie zakonnic zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych i administracyjnych30. Chodziło o odsunięcie sióstr z tych miejsc, gdzie miały pewien wpływ na obsadę szpitala w odniesieniu do personelu pomocniczego oraz dysponowały zasobami materialnymi w aptekach szpitalnych, kuchniach i magazynach. Niektóre siostry, zwalniane ze stanowisk administracyjnych, jeśli miały odpowiednie kwalifikacje, angażowano jako pielęgniarki. W szpitalu w Końskich pierwsze zwolnienia sióstr miały miejsce na przełomie lat 40. i 50. XX w. Zwolniono siostry właśnie ze stanowisk kierowniczo-­administracyjnych31. W 1955 r. w szpitalu na etatach pielęgniarek pracowało tylko pięć służebniczek.

Siostry pracujące w szpitalu w Końskich na przełomie lat 40. i 50. XX w.
Od lewej: s. Prakseda Krukar, s. Akwilina Czaja i s. Józefa Uchańska.

Po tzw. „odwilży”, która miała miejsce w 1956 r. władze szpitala przyjęły do pracy kilka sióstr. W 1960 r. pracowało tam siedem sióstr, których obowiązki obejmowały: opiekę nad chorymi, pracę na sali operacyjnej, w aptece, laboratorium i punkcie krwiodawstwa32. Dyrektor szpitala zgodził się nawet na przyjęcie do pracy w szpitalnej aptece siostry niemającej odpowiedniej kwalifikacji, gdyż najważniejsza dla niego była gwarancja uczciwości w dysponowaniu lekami33.

Niestety działania polityczne skierowane przeciw Kościołowi nasilały się, a siostry zakonne jako jego przedstawicielki systematycznie usuwano z instytucji państwowych. Cztery siostry: Akwilina Czaja, Berchmansa Machniowska, Teofila Możdżeń i Seweryna Karbowiak otrzymały w lipcu 1962 r. wymówienie z pracy, którą zakończyły z dniem 31 października34. Do 1978 r. pracowała na stanowisku laborantki tylko s. Józefa Uchańska, tworząc od 1963 r. dwuosobową wspólnotę zakonną, z przebywającą na emeryturze s. Akwiliną Czają.

Siostry pracujące w szpitalu w Końskich na przelotnie lat 40. i 50. XX w.
Od lewej: s. Prakseda Krukar, s. Akwilina Czaja i s. Józefa Uchańska.

W tym czasie, podobnie jak w latach poprzednich, choć warunki ku temu były niesprzyjające, dbały o kaplicę szpitalną i troszczyły się o życie sakramentalne pacjentów. W kwietniu 1958 r. w kaplicy szpitala miała miejsce uroczysta I Komunia św. poważnie chorego 7-letniego dziecka, które przyjęło także sakrament bierzmowania i namaszczenia chorych35. Dla nich samych kaplica była miejscem codziennej modlitwy i duchowej formacji. W ramach dokształcania religijnego sióstr zakonnych, organizowanego na polecenie prymasa Wyszyńskiego, w kaplicy koneckiego szpitala zaproszeni kapłani wygłaszali konferencje. Uczestniczyły w nich zarówno służebniczki jak i siostry z niehabitowego zgromadzenia Córek Maryi Niepokalanej, które pracowały w Końskich.

Po śmierci s. Akwiliny zgromadzenie podjęło decyzję o likwidacji domu zakonnego. Siostra J. Uchańska opuściła Końskie 28 lutego 1978 r. Tym samym zakończyła się czterdziestoletnia historia pracy służebniczek w koneckim szpitalu.

W Końskich zmarła jedna służebniczka pracująca w szpitalu — s. Nepomucena Miśkowiec i została pochowana na miejscowym cmentarzu36.

Liczba sióstr zatrudnionych w wybranych latach w szpitalu w Końskich

Rok19391940194619481955195719601963196419701978
Liczba zatrudnionych sióstr5613135871111

Wykaz sióstr służebniczek starowiejskich pracujących w szpitalu w Końskich (1938-1978)

Lp.NazwiskoImięImię zakonneLata pracyPełniony obowiązek
1.AntkowskaBronisławaGenowefaPielęgniarka
2.BargielFranciszkaDonata1942-1948Pielęgniarka
3.BiałekRozaliaMarcjanna1947-1949Praca w kuchni
4.ChrostekTeresa1949-1950Praca w kancelarii
5.CiekomskaAnielaBogusława1950-1951Pielęgniarka
6.CzajaApoloniaAkwilina1943 (2 m.)
1946-1960
1960-1977
Pielęgniarka
Pielęgniarka
Prace domowe
7.CzuprynaMichalinaKaliksta1938-1945Praca na sali operacyjnej
8.DauknysHelenaBenigna1944 (kilka m.)Pomoc w kancelarii
9.DoboszAgnieszkaMałgorzata1943-1947
1948-1949
Praca w ogrodzie
Pomoc w pracach
10.DrewnickaJaninaImelda1956-1959Praca w kancelarii
Praca w szwalni
11.DrogośWaleriaAlfreda1945-1952Nocne dyżury przy chorych
12.DziuraMariaDomicela1947-1951
1951-1952
Pielęgniarka
Pomoc w pracach domowych
13.FarfałKatarzynaIzydora1949-1950Praca w kuchni
14.FurmańczykJadwigaJolanta1945-1946Pielęgniarka
15.GłazWandaAmbrozja1957-1960Pomoc w labolatorium
16.GoliszewskaBronisławaHonorata1946-1948
1948
1949-1950
Kuracja
Pielęgniarka
Praca w labolatorium
17.GońkaBronisławaAnzelma1948Brak danych
18.GórskaFilomenaMaria1942-1943
1944-1945
Praca w kancelarii
19.JachymKatarzynaIgnacja1938-1943
1950-1951
Pielęgniarka
20.JarymowiczMichalinaBenedykta1939-1940Praca w kuchni
21.KarbowiakWacławaSeweryna1960-1962Praca w laboratorium
22.KielianStefaniaAlojza1941-1947Praca w kuchni
23.KoczubajHelena1942-1945Pielęgniarka
24.KomarZofiaAgnieszka1944-1945Praca w kancelarii
25.KoniecznaAnnaSylwestra1945-1948Intendentka, przełożona
26.KoperniakAnnaWładysława1949-1950Praca w kancelarii
27.KrukarKatarzynaPrakseda1945-1959Praca w kancelarii
Pielęgniarka
28.KubejkoMariaJustyna1938-1943Pielęgniarka
29.KucharczykAnnaAdolfa1947-1948Pielęgniarka
30.KudejWiktoriaStanisława1940-1941Pielęgniarka
31.MachniowskaHenrykaBarchmansa1941-1962Pielęgniarka
32.LisJadwigaLongina1948-1950Kancelaria
33.MastalerzKarolinaAugustyna1948-1949 (5 m.)Pielęgniarka
34.MikaRozalia1939-1951Dyżury nocne przy chorych
35.MiksiewiczKrystynaJanina1957-1959Praca w aptece szpitalnej
36.MisiewiczAnnaUrszula1945-1947Praca przy chorych
37.MiśkowiecWładysławaNepomucena1939-1945Praca w kancelarii
38.MiśkowiecBronisławaFelicja1948-1950Praca w kuchni
39.MonetaKarolina1938-1945Praca w kancelarii
40.MożdżeńJoannaTeofila1958-1959
1959-1962
Pomoc w pracach
Praca w laboratorium
41.NowakMariaKonstancja1956-1957Praca w laboratorium
Pielęgniarka
42.OlszówkaMariaHenryka1946-1947Praca w magazynie bieliźniarskim
43.PająkZofiaKlotylda1948-1950Praca w szwalni i pralni
44.PiekarzJózefa1948-1949Praca przy chorych
45.PrzybysławskaJaninaAugustyna1947 (2 m.)Pielęgniarka
46.PruchnickaEdwarda1960-1962Brak danych
47.PuchałaZofiaZefiryna1960-1963Pielęgniarka
48.SikoraMariaAnna1944-1945Praca w kancelarii
49.SiodłakAnnaDamiana1946-1947Pielęgniarka
50.SokółJózefaAdolfa1941-1946Pielęgniarka
51.StanoAntoninaRufina1948 (1 m.)Praca w kuchni
52.SzelągKatarzynaCecylia1946 (6 m.)Praca w kancelarii
53.SzewczykAnnaIgnacja1945-1946Pielęgniarka
54.SzmulJózefaDominka1938-1940
1942-1945
Praca w kancelarii
Pielęgniarka
55.TomasiewiczAnnaSylwestra1944-1948Praca w magazynie bieliźniarskim
i w pralni
56.UchańskaZofiaJózefa1945-1978Praca w laboratorium
57.WęcławowiczKazimieraRóża1939-1940Praca w kancelarii
Pielęgniarka
58.WiewiórskaAntoninaBeata1957-1960Prace domowe
59.WiśniewskaHelena1959-1961Praca w laboratorium
60.WłodarczykZofiaEmiliana1940-1944
1946 (2 m.)
Praca w kancelarii
Pielęgniarka
61.WojciechowskaMichalinaAntonina1940-1946Pielęgniarka
62.WojnarskaKarolinaEugenia1943-1946Dyżury nocne przy chorych
63.ZagrobelnyJadwigaBenedykta1948-1951Pielęgniarka

Przypisy

  1. AGSS, AKGS, sygn. A II f, 8, List s. K. Monety dla przełożonej generalnej z 20 XI 1938 r. ↩︎
  2. AGSS, AKGS, sygn. A IV b, 25, List ks. K. Sykulskiego do przełożonej generalnej z dn. 5 XI 1938 r. ↩︎
  3. S. Karolina Moneta (1884-1971), w zgromadzeniu od 1901 r. Najczęściej pracowała w administracji szpitali zatrudniających służebniczki,m.in. w Drohobyczu, Będzinie i Końskich. Posiadała także dyplom pielęgniarki. W latach 1939-1948 członkini zarządu generalnego zgromadzenia. Nekrolog s. Karoliny Monety w: A. Kałuska, A. Mazur, Cz. Świerczek, Nekrologi Sióstr Służebniczek NMP NP (starowiejskich), t. 3: 1964-1974, Stara Wieś 1984 (mps), s. 1983-1985. ↩︎
  4. AGGS, AKGS, sygn. B III a, 20, List dr. Z. Górki do przełożonej generalnej z 4 X 1938 r. ↩︎
  5. AGGS, AKGS, sygn. B III a, 20, List m. E. Jankiewicz do dyrektora Z.Górki z 8 XI 1938 r.; AGSS, AKGS, sygn. A IV b, 25, List ks. K. Sykulskiego do przełożonej generalnej z 5 XI 1938 r. ↩︎
  6. M. Eleonora Jankiewicz (1889-1953), przełożona generalna zgromadzenia w latach 1918-1948. ↩︎
  7. AGSS, AKGS, sygn. A II f, 8, Listy s. K. Monety do przełożonej generalnej z 20 i 21 XI 1938 r. ↩︎
  8. AGSS, APŁS, sygn. A II f, 8, List s. K. Monety do przełożonej generalnej z 3 XII 1938 r.; Nekrolog s. K. Monety, s. 184 ↩︎
  9. AGSS, APŁS, sygn. I b, 6/12, Protokół z wizytacji domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich przeprowadzonej przez m. S. Sznajder w dniach 22-25 V 1960 r.; Materiały niezinwentaryzowane, Wykazy sióstr pracujących w Końskich. ↩︎
  10. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 1, Kronika Domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 2-3; AGSS, AKGS, sygn. A II f, 8, List s. K. Monety do przełożonej generalnej z 18 XII 1938 r. ↩︎
  11. AGGS, AKGS, sygn. B III a, 20, Umowa zawarta między Wydziałem Powiatowym w Końskich a Zgromadzeniem Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny w Starej Wsi, pow. Brzozów z 1 I 1939 r. ↩︎
  12. AGGS, AKGS, sygn. B III a, 20, Obowiązki sióstr [w szpitalu w Końskich]. ↩︎
  13. AGGS, AKGS, sygn. B HI a, 20, Umowa zawarta między Wydziałem Powiatowym w Końskich a Zgromadzeniem Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny w Starej Wsi, pow. Brzozów z 1 I 1939 r. ↩︎
  14. AGSS, AKGS, sygn. A II f, 8, List s. K. Monety do przełożonej generalnej, b.d, na odwrocie list s. H. Kuczubińskiej do przełożonej generalnej. ↩︎
  15. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 5. ↩︎
  16. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 10, 12. ↩︎
  17. Korespondencja, 5 XI 1938 r. ↩︎
  18. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 6-7. ↩︎
  19. AGSS, APLS, sygn. XIII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 55, 59, 61, 81, 116, 124, 127. ↩︎
  20. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 20; AGSS, AKGS, sygn. A H f, 8, List s. K. Monety do przełożonej generalnej z 11 VI 1939 r. ↩︎
  21. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 15. ↩︎
  22. AGSS, AKGS, sygn. F I c, 16, Wywiad z s. J. Kubejko z 5 VII 1972 r. ↩︎
  23. AGSS, AKGS, sygn. F I c, 16, Wywiad z s. M. Dobosz z 8 III 1972 r. „(…) W szpitalu przechowywały się także Żydówki z dziećmi. Kiedy razu pewnego wpadło do szpitala gestapo, wtedy nie udało się już ukryć je. Wszystkie dostały się w ich ręce, tylko jedno dziecko, dziewczynka około 5-6-letnia zniknęła bez śladu. Choć Niemcy opuścili szpital nie udało się odnaleźć dziecka. Dopiero po kilku miesiącach natrafiono na ślad. Otóż wystraszona dziewczynka schowała się w szopie w trocinach. Żywiła się tym, co zanoszono świniom. Była brudna, zagłodzona, gdy ją odnaleziono. Na chrzcie otrzymała imię Krystyna. Żyje dotąd i pracuje.” ↩︎
  24. AGSS, AKGS, sygn. F I c, 16, Wywiad s. M. Dobosz z 8 III 1972 r.; Nekrolog s. Karoliny. Monety, s. 184. ↩︎
  25. AGSS, APŁS, sygn. XIII, l , Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 17-18. ↩︎
  26. AGGS, AKGS, sygn. A II b, 10, Sprawozdanie z wizytacji domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich przeprowadzonej przez s. A. Słobodzian w dniach 31 XII 1948 r.-7 I 1949 r. ↩︎
  27. AGSS, AKGS, sygn. B III a, 20, [Wykaz sióstr zatrudnionych w szpitalu ↩︎
  28. Nekrolog s. Marii Teresy Kudelskiej w: T. Kudryk, Nekrologi Sióstr Służebniczek NMP NP (starowiejskich), t. 2; 1940-1963, Stara Wieś 1972 (mps), s. 152-154. ↩︎
  29. AGSS, AKGS, sygn. B III a, 20, List dra K. Zawirskiego do przełożonej generalnej z 10 IV, 3 XI 1946 r. i 24 VII 1948 r. ↩︎
  30. A. Dziurok, Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-­1956 w województwie śląskim, Katowice 2012, s. 363. ↩︎
  31. Nekrolog s. Zofii Klotyldy Pająk, w: A. Kałuska, A. Mazur, Cz. Świerczek, Nekrologi Sióstr Służebniczek NMP NP (starowiejskich), t. 4: 1975-1984, Stara Wieś 1984 (mps), s. 177-179; B. Biel, Nekrolog s. Bronisławy Felicji Miśkowiec (mps); Ustawa z 28 X 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia, Dz.U. 1948 nr 55, poz. 434. ↩︎
  32. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 3, Imienny wykaz sióstr zamieszkałych w domu zgromadzenia w Końskich, 6 III 1960 r.; AGSS, APŁS, sygn. I b, 6/12, Protokół z wizytacji domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich przeprowadzonej przez m. S. Sznajder w dniach 22-25 V 1960 r.; Materiały niezinwetaryzowane, Wykazy sióstr pracujących w Końskich. ↩︎
  33. Relacja s. H. Wiśniewskiej z 30 VIII 2020 r. ↩︎
  34. AGSS, APŁS, sygn. XIII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP w Końskich (1938-1964), s. 148, 151. ↩︎
  35. AGSS, APŁS, sygn. XII, 1, Kronika domu Sióstr Służebniczek NMP NP w Końskich (1938-1964), s. 83. ↩︎
  36. Nekrolog s. Władysławy Nepomuceny Miśkowiec w: T. Kudryk, Nekrologi Sióstr Służebniczek NMP NP (starowiejskich), t. 2: 1940-1963, Stara Wieś 1972 (mps), s. 133-135. ↩︎

Wykaz skrótów:

AGSS – Archiwum Główne Zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP NP w Starej Wsi
AKGS – Akta Kurii Generalnej Służebniczek
APŁS – Akta Prowincji Łódzkiej Służebniczek

Autor: s. Bożena Wilman, s. Marta Komborska