Sasal-Sadowska Henryka „Bronisława”, „Westa”

Urodziła się 15 lipca 1907 r. w Smiłowie. Rodzicami jej byli Stanisław i Natalia z d. Guślińska. Absolwentka Liceum Ogólnokształcącego w Skarżysku-Kamiennej.

Przed wojną była kierownikiem Publicznej Szkoły Powszechnej nr 2 w Końskich. W 1939 r. zwolniona z pracy przez Niemców (w l. 1939 – 1942 przymusowa bezczynność – władze okupacyjne nie zezwoliły na zatrudnienie w szkołach nauczycielek zamężnych[1]). Od 1 września 1942 r. była nauczycielką Publicznej Szkoły Powszechnej nr 1 w Końskich.

Współorganizatorka tajnego nauczania w powiecie koneckim i tajnego nauczania w zakresie szkoły powszechnej i średniej ogólnokształcącej. Była członkiem Powiatowej Tajnej Organizacji Nauczycielskiej i Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury. Pełniła funkcję łączniczki z Biurem Okręgowej Komisji Oświaty i Kultury w Radomiu. Wspólnie z mężem Józefem prowadziła w swoim mieszkaniu przy ul. Krakowskiej 23 tajną szkołę z liczbą ok. 70 uczniów gimnazjum i liceum. Na tajnych kompletach uczyła języka polskiego i historii. Brała udział 8 kwietnia 1941 r. w akcji ostrzegającej nauczycieli z terenu powiatu koneckiego, wezwanych do Końskich przez Schulrata Mitmanna, rzekomo na konferencję kierowników szkół powszechnych.

Działała w ruchu oporu na terenie Końskich pod pseudonimami „Bronisława” i „Westa”. Była członkiem Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej, łączniczką i szyfrantką. Była również redaktorem tajnej lokalnej gazetki „Sprawy Polskie”. Od lutego 1943 r. była referentką Wojskowej Służby Kobiet  w Komendzie Obwodu AK Końskie. Do jej zadań należało m.in.: organizacja, szkolenie i integracja pracy kobiet w Obwodzie, przydział kobiet do zadań wyznaczonych przez Komendę Obwodu i wynikających z planu działań WSK.

Od 1949 r. była nauczycielem w Liceum Ogólnokształcącym i kie­row­nikiem Szkoły Ćwiczeń w Krakowie. W latach 1958-1971 była dyrektorem i uczyła historii w IX Liceum Ogólnokształcącym im. Zygmunta Wróblewskiego w Krakowie. Prowadziła zlecone wykłady i ćwiczenia na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Od początku kariery zawodowej była aktywnym członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. W latach 1945 – 1951 była sekretarzem i wicepre­zesem Oddziału ZNP w Końskich, a od 1951 r. do 1953 r. członkiem Zarządu tego Oddziału. Była również członkiem Sekcji Pedagogicznej przy Oddziale ZNP w Końskich. Działała w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

Wyszła za mąż za Józefa Sadowskiego ps. „Górnik”. Mieli syna Macieja Tadeusza (ur. 20.11.1936 r. w Krakowie, zm. 18.08.2018 r. w Krakowie).

Autorka książki o tajnym nauczaniu w powiecie koneckim pt. „W po­szu­mie lasów koneckich : tajne nauczanie, walka, martyrologia nauczycieli i młodzieży w powiecie koneckim w okresie okupacji 1939-1945”.

Henryka Sasal-Sadowska zmarła 17 marca 2001 r. w Krakowie. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie razem z mężem i synem.

[1] Sasal-Sadowska H., W poszumie lasów koneckich : tajne nauczanie, walka, martyro­logia nauczycieli i młodzieży w powiecie koneckim w okresie okupacji 1939-1945. Kraków, Wrocław 1983, s.17.

Źródła:

• Archiwum Związku Nauczycielstwa Polskiego – Oddział w Końskich.
• Brzozowski J., Końskie wczoraj i dziś. Historia miasta na tle regionu, Warszawa 1975.
• Sasal-Sadowska H., W poszumie lasów koneckich. Tajne nauczanie, walka, martyrologia nauczycieli i młodzieży w powiecie koneckim w okresie okupacji 1939-1945, Kraków-Wrocław 1983.
• Słownik nauczycieli tajnego nauczania – uczestników ruchu oporu 1939-1945 (województwo kieleckie), Kielce 2010.
• Dyrektorzy IX Liceum [w:] ixlo.krakow.pl , źródło: http://www.ixlo.krakow.pl/old/index.php?sub=dyrektorzy [dostęp 10.07.2018].
• Henryka Sadowska (15.07.1907 – 17.03.2001) [w:] zck-krakow.pl, źródło: https://www.zck-krakow.pl/locator