Urodził się w wielodzietnej rodzinie 14 lipca 1915 r. w Ra­doszycach, w byłym województwie kieleckim. Jego rodzicami byli Antoni Jankowski i Julianna z d. Karasińska[1]. Ojciec był masarzem, miał własny zakład i sklep przy ul. Rynek w Radoszycach (obecnie stoi tam budynek Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”). Jan miał pięcioro rodzeństwa. Jego brat Paweł Jankowski był znanym przed wojną przedsiębiorcą. Podczas wojny został on aresztowany przez Sowietów i więziony w Ostaszkowie[2].

Jan Jankowski jako jedyny w rodzinie otrzymał staranne, jak na owe czasy, wykształcenie. Naukę w siedmioklasowej Powszechnej Szkole Publicznej w Radoszycach podjął we wrześniu 1922 r. i ukończył ją w 1929 roku[3]. Następnie kształcił się w renomowa­nej Państwowej Szkole Techniczno-Kolejowej w Radomiu, którą ukończył w 1934 r., uzyskując dyplom techni­ka drogowo-budowlanego. Pracę zawodową rozpoczął w lipcu 1934 r. w Powiatowym Zarządzie Drogowym w Końskich. W 1935 r. zdobywał do­świadczenie zawodowe pod kierunkiem inż. Zięby, przy przebudowie drogi państwowej nr 13 (obecnie droga nr 7) w granicach Skarżyska-Kamiennej.

Szkolenie wojskowe odbył podczas VI Dywizyjnego Kursu Podchorą­żych Rezerwy Piechoty 25 pp w Częstochowie. Za zdobyte wysokie umie­jętności i wiedzę 14 września 1938 r. został mianowany sierż. pchor. rez. piechoty[4].

W sierpniu 1939 r. ożenił się z Zofią z Błońskich, miał córki Aleksandrę i Annę oraz syna Witolda.

Nie został zmobilizowany do wojska na kampanię wrześniową 1939 r. W obawie przed represjami, wraz z wieloma innymi mieszkańcami Końskich, podążył na Kresy. Uniknął niewoli sowiec­kiej. Po kapitulacji powrócił do Końskich i włączył się do pracy konspiracyjnej w szeregach Armii Krajowej. Jako technik drogo­wy pracował na różnych stanowiskach na terenie powiatu koneckiego do sierpnia 1943 r.

20 sierpnia 1943 r., wskutek donosu volksdeutscha, został aresztowany wraz z grupą około 300 miesz­kańców Końskich[5]. Osadzony w KL Auschwitz, otrzymał numer 138038. Z obozu tego został wywieziony, prawdopodobnie pod koniec 1944 r., do Gross-Rosen, a później do Mittelbau-Dora i Harzungen[6].

Skrajnie wycieńczony przeżyciami w kolejnych obozach śmierci, szczęśliwie powrócił do kraju w 1946 r. Mimo trudnych warunków materialnych rodziny, z uwagi na zły stan zdrowia, nie od razu mógł iść do pracy. Podjął ją dopiero w styczniu 1947 r. w drogownictwie, na stanowi­sku zastępcy kierownika Powiatowego Zarządu Drogowego w Końskich, a od lipca tego samego roku został kierow­nikiem wspomnianego urzędu.

Po pierwszej powojennej reformie drogownictwa został od 1.01.1952 r. kierownikiem Rejo­nu Eksploatacji Dróg Publicznych w Końskich. Administrował siecią dróg państwowych na terenie trzech powiatów: koneckiego, opoczyńskiego i przysuskiego. Ciągle doskonalił swoje umiejętności i dokształcał się. W 1963 r. ukończył studia na Politechnice Warszawskiej (Wydział Budowlano-Drogowy) i otrzymał tytuł magistra inżynie­ra komunikacji.

W styczniu 1968 r. został powołany na dyrektora REDP w Końskich, a od lipca 1975 r. na stanowisko dyrektora Rejonu Dróg Pu­blicznych w Końskich. Funkcję tę pełnił do chwili przejścia na emeryturę w 1983 roku[7].

W 1977 r. wstąpił do ZBoWiD-u. Nigdy nie zapisał się do żadnej ówczesnej partii, mimo częstych propozycji, a nawet natarczywych nagabywań. Kiedy pewnego dnia, w jego gabinecie zjawili się dwaj panowie z wiadomego urzędu i stwierdzili: Wy Jankowski jesteście niby nasz i nie nasz, chyba jesteście wrogiem naszego państwa – pokazał im swój numer obozowy na lewej ręce, a następnie podwinął rękaw na prawej ręce i powiedział – Wytatuujcie mi drugi, skoro jestem wrogiem państwa. Po tym zdarzeniu miał już spokój[8].

W opinii władz nadrzędnych Jan Jankowski był wzorem prawdzi­wego drogowca, cenio­ny przez wszystkich pracowników i tzw. władze wyższe, co ówcześnie miało istotne znaczenie dla człowieka będącego poza układami partyjnymi. Zapewne dlatego w 1952 r. budowany był w Końskich (Stary Młyn), pierwszy w Polsce most z betonu sprężonego. Był on zaprojektowany przez zespół naukowców z Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem prof. Tomasza Kluza. Most ten, jako eks­perymentalna budowa, przeszedł do historii rozwoju betono­wych konstrukcji sprężonych i do dziś znajduje się w literaturze technicznej, dotyczącej tego zagadnienia.

Jan Jankowski przez 36 lat był dyrektorem Rejonu Dróg Publicznych w Końskich. Pod jego kierownictwem przedsiębiorstwo to zdobywało kilkakrotnie zaszczytny tytuł najlepszego Rejonu we współzawodnictwie organizowanym przez WZDP i DODP, m.in. w 1976 r., za budowę odcinka drogi państwowej nr 125 Jacentów-Żarnów, długości 15,3 km.

Od 1947 r. był członkiem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji RP.

W uznaniu indywidualnych zasług dla drogo­wnictwa Jan Jankowski wielokrotnie był nagradzany odznaczeniami państwowymi i resortowymi.

Podsumowując swoją długoletnią pracę zawodową opracował w 1987 r. Monografię Rejonu Dróg Publicznych w Końskich. Opisał w niej działalność tego przedsiębiorstwa w latach 1918 – 1986.

Zmarł w Końskich 28 lipca 1992 r. Spoczywa na cmentarzu parafialnym w Końskich wraz z żoną Zofią (27.10.1916 – 25.06.1987).

Kieleccy drogowcy i działacze SITK zabiegają o uhonorowanie Jana Jankowskiego tablicą pamiątkową. W przekonaniu wielu ludzi jest godnym naszej pamięci, a dla młodzieży Radoszyc, gdzie spędził swoje dzieciństwo i lata młodzieńcze, wzorem do naśladowania[9].

---

[1] Odpis aktu urodzenia Jana Jankowskiego z USC w Radoszycach, ze zb. autora.

[2] Staciwa S. K., Dzieje Radoszyc, T. 2, Kielce 2011, s.10-11. 

[3] Świadectwo ukończenia szkoły, ze zb. syna Witolda Jankowskiego.

[4] Mastalski L., Częstochowscy podchorążowie, Częstochowa 2008, s.104, 208.

[5] Księga pamięci, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2006, T.3, s. 1327 i s. 1389.

[6] Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Archiwum.

[7] Akta osobowe RDP w Końskich, archiwum Starostwa Powiatowego w Końskich.

[8] Z relacji syna Witolda Jankowskiego.

[9] Węgrowski T., Godni naszej pamięci, „Kurier Drogowy” 2010, nr 4/35, s.10.

Źródła:

• Akta osobowe RDP w Końskich – archiwum  Starostwa Powiatowego w Końskich.
• Akta USC w Radoszycach.
• Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
• Archiwum prywatne Jankowskiego.
• Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia i innych miejsco­wości Kielecczyzny. 1940-1945, T. 3, pod red. F. Pipera i I. Strzeleckiej, Warszawa – Oświęcim 2006.
• Mastalski L., Częstochowscy podchorążowie, Częstochowa 2008.
• Staciwa S. K., Dzieje Radoszyc, T. 2, Kielce 2011.
• Węgrowski T., Godni naszej pamięci, „Kurier Drogowy” 2010, nr 4/35.
• Wywiad z p. Witoldem Jankowskim – synem Jana Jankowskiego, marzec 2018.